Wielokrotnie prosiliście o relację z konferencji. Dla wytrwałych- kilka słów o tym, co działo się w Stanach.
W kwietniu 2017 roku uczestniczyłam i zaprezentowałam 2 tematy podczas 5-tej międzynarodowej konferencji dotyczącej rozwoju małego dziecka, zorganizowana przez CCRC Tulsa (Centrum wspierania rozwoju dziecka) pod hasłem A World of Possibilities: It All Starts Here (Świat możliwości: wszystko zaczyna się tutaj).
Wśród prelegentów znaleźli się specjaliści ze Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Izraela oraz Polski. Tematy wystąpień i warsztatów koncentrowały się na szerzeniu podejścia bazującego na szacunku i miłości w pracy z dziećmi 0- 3 r. życia. Oto najważniejsze wnioski:
- Praca z dzieckiem musi opierać się na relacji.
- Podstawową potrzebą dzieci jest zabawa.
- W naszej pracy niezwykle istotny jest szacunek do osób, miejsc, przedmiotów.
- W ruchu nasz mózg pracuje bardziej efektywnie.
- Od pierwszych dni życia dziecka powinniśmy stawiać na wspieranie rozwoju komunikacji przez budowanie samoświadomości, dawanie wyborów.
- Każdy nauczyciel, terapeuta, opiekun może być leaderem.
Tematy moich prezentacji:
- Nasze dzieci dzisiaj. – Prezentacja ukazująca specyfikę zmian wpływających na rozwój dziecka w 21-wszym wieku.
- Drzewo życia: wspieranie rozwoju funkcji wykonawczych u małych dzieci.
Podzielę się tematyką pierwszej z prezentacji, w której skupiłam się na przedstawieniu zagrożeń korzystania z urządzeń mobilnych przez małe dzieci. Prezentowane dane opierałam między innymi na wnioskach przedstawionych w kampanii „Mama, Tata, Tablet” Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę- dawniej Fundacji Dzieci Niczyje.
PREZENTACJA – NASZE DZIECI DZISIAJ
W tym głośnym i szybkim świecie często gubimy właściwy kierunek. Dużo energii wkładamy w planowanie naszej przyszłości- przyszłości naszych dzieci. Wybór przedszkola jest dziś niemal tak ważny jak decyzja o odpowiednim Uniwersytecie. Koncentrując się na tym, co będzie JUTRO ignorujemy to, co sprawia że nasze dzieci są zaangażowane, ciekawe, zadowolone, smutne, zaskoczone lub złe- DZISIAJ. Gdy rodzice myślą o przyszłości- dzieci zwyczajnie chcą być dziećmi.
To właśnie dzisiaj możemy zrobić coś dla naszych pociech, spędzając z nimi więcej czasu i pamiętając o realizacji ich podstawowych potrzeb- tu i teraz. Niestety patrząc na statystyki pokazujące, w jaki sposób dzieci spędzają czas wolny w świecie przepełnionym stymulacją i ekranami, w dobie rozwoju technologii – wniosek sam się nasuwa- CZAS NA ZMIANY!
Moje zmartwienia dotyczą kontaktu dzieci z urządzeniami mobilnymi od pierwszych dni życia. W internecie mnóstwo jest reklam specjalnych tabletów dla najmłodszych opatrzonych hasłami: „możesz utrzymać ich uwagę przez godziny- dzięki specjalnym grom i aplikacjom”; „to jest tak wygodne rozwiązanie: dzieci są zainteresowane aplikacją, więc nie płaczą, są spokojne podczas podróży lub zakupów”, „smartfony są prawdziwymi wybawicielami podczas podróży”. Szukając aplikacji dla dzieci przed 3 rokiem życia- możemy wybierać pośród setek proponowanych produktów- oczywiście wszystkie mają walory edukacyjne. Dzieci dwuletnie budują wieżę na tablecie- ale nie potrafią dobrze chwycić drewnianego klocka. Coraz częściej obserwuje się u małych dzieci: zaburzony kontakt, opóźnienia w rozwoju komunikacji, problemy w zakresie motoryki, obniżoną samokontrolę, trudności z zasypianiem. Przyczyna może być bardzo prosta- niewystarczająca ilość- realnej zabawy z rodzicami/ opiekunami; mało czasu spędzanego w ruchu. Pojęcie „dzieci tabletowe” pojawiało się już kilka razy w mediach, między innymi dr Michał Wroniszewski wskazywał na ryzyko błędnej diagnozy spektrum autyzmu u dzieci, których podstawową zabawką jest tablet. Pracując na co dzień z dziećmi, których rozwój przebiega dysharmonijnie, zauważam, że problem nasila się z każdym rokiem.
Ogromną trudnością okazuje się fakt, iż korzystanie z urządzeń mobilnych jest silnie uzależniające. Wystarczy rozejrzeć się wokół, w pracy, w mieście, w metrze, w restauracji, w domu- zawsze towarzyszy nam nasz przyjaciel – smartfon. Niektórzy przyznają, że nie rozstają się z nim nawet w nocy. Nie jest więc zaskoczeniem, że dziecko które posmakowało tej „niezwykłej” stymulacji będzie się domagało więcej. Choć wiele mówi się o tym, że najmłodszym dzieciom nie służy zabawa na tabletach, smartfonach, czy godziny spędzone przed ekranem- coraz więcej rodziców posiłkuje się „niezawodną, podręczną nianią”.
By pokazać nasilenie problemu przedstawiłam wnioski z trzech badań:
- Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. – Agnieszka Bąk, Fundacja Dzieci Niczyje 2015 (obecnie Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę)
Wyniki (kwestionariusz on-line dla rodziców 1011 dzieci w wieku 6 miesięcy do 6,5 roku):
– 64% dzieci od 6 miesięcy do 6,5 roku korzysta z urządzeń przenośnych: 43% w wieku 1-2 lat ; 62% w wieku 3-4 lat
– 30% 1-2-latków używa urządzeń przenośnych każdego dnia
– 25% badanej grupy korzysta z mobilnych urządzeń na co dzień
– 26% dzieci ma własne urządzenia mobilne
– 79% dzieci korzysta z tabletu lub smartfona do oglądania filmów, a 62% do gry lub używania aplikacji na swoich urządzeniach
– Jednorazowo dzieci spędzają około 1 godziny na urządzeniach mobilnych
– 69% rodziców pozwala swoim dzieciom korzystać z urządzeń przenośnych w celu wykonywania własnych zadań
– 49% rodziców pozwala swoim dzieciom korzystać z tabletów lub smartfonów jako nagrody
– 62% rodziców zawsze lub prawie zawsze towarzyszy swoim dzieciom przy użyciu urządzeń mobilnych,
– 63% dzieci korzystało z urządzeń bez określonego celu.
- Rola rodziców i mediacji rodzicielskiej w korzystaniu z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-3 lat: postawy i praktyki rodziców estońskich. -Elyna Nevski, Andra Siibak, Instytut Studiów Społecznych, Uniwersytet Tartu, Tartu, Estonia 2016
Wyniki badania (kwestionariusz dla rodziców 400 dzieci w wieku 0-3):
– 49,5% dzieci w wieku 0-3 lat może korzystać z urządzeń inteligentnych
– Najczęściej używanymi urządzeniami mobilnymi wśród niemowląt i małych dzieci są smartfony i tablety, używane każdego dnia odpowiednio przez 39,4 i 25,2% dzieci w wieku 0-3 lat
– Częstotliwość korzystania z ekranu dotykowego wśród dzieci wzrasta wraz z wiekiem
– Ponad połowa respondentów (56%) zainstalowała 5-9 aplikacji w smartfonach lub tabletach (28,8%), a 40% z tych aplikacji zostało zgłoszonych do zainstalowania z myślą o ich małych dzieciach. Głównym powodem (31,3%) dla instalacji tych aplikacji według rodziców były uznane korzyści edukacyjne tych aplikacji
- Pierwsza ekspozycja i używanie mobilnych urządzeń przez małe dzieci. -Hilda K. Kabali, Matilde M. Irigoyen, Rosemary Nunez-Davis, Jennifer G. Budacki, Sweta H. Mohanty, Kristin P. Leister, Robert L. Bonner Jr, Amerykańska Akademia Pediatrii 2014 r
Wyniki badania (badanie przekrojowe: kwestionariusz dla rodziców 350 dzieci w wieku od 6 miesięcy do 4 lat):
– Prawie wszystkie dzieci (96,6%) korzystały z urządzeń przenośnych, a większość z nich korzystała z nich przed 1 rokiem życia (52% oglądało telewizję, 36% używało ekranu dotykowego, 24% dzwoniło do kogoś, 15% używało aplikacji i 12% korzystało z gier)
– Powody, dla których rodzice dają dzieciom do zabawy urządzenia mobilne: porządki domowe (73%), codzienne zajęcia (60%), by uspokoić dziecko (65%), by położyć dziecko spać(29%)
– Czas spędzony na urządzeniach wzrastał wraz z wiekiem, z 26% 2-latków i 38% 4-latków używających urządzeń przez co najmniej godzinę dziennie.
Podsumowując powyższe badania, warto podkreślić wyniki wspólne dla wszystkich trzech raportów:
– Większość dzieci zaczęła używać urządzeń mobilnych przed 1 rokiem życia.
– Najpopularniejszymi urządzeniami wśród niemowląt i małych dzieci są smartfony i tablety.
– Częstotliwość korzystania z ekranu dotykowego wśród dzieci wzrasta wraz z wiekiem.
– Większość rodziców pozwala swoim dzieciom korzystać z urządzeń mobilnych w celu wykonywania własnych zadań.
Temat podczas konferencji wzbudził sporo refleksji i dyskusji. Dzisiaj zmierzamy w kierunku, w którym każdy w mniejszym lub większym stopniu potrzebuje korzystać z urządzeń mobilnych- zarówno dorośli- jak i dzieci. Fakt ten nie daje nam jednak prawa do zabierania dzieciom realnej zabawy i czasu spędzonego z rodziną, gdy mogą naturalnie rozwijać umiejętności społeczne, kreatywność, pewność siebie. Kontakt z mediami jest nieunikniony- natomiast rodzice i opiekunowie często nie zdają sobie sprawy z konsekwencji zastępowania zabawy i ruchu na świeżym powietrzu przez „edukacyjne aplikacje”.
Podsumowując badania zaprezentowałam film “Homo tabletis”, pokazujący zagrożenie oraz zawierający proste wskazówki dla rodziców, którzy chcą, by dziecko korzystało z urządzeń mobilnych.
Jak nie być „tabletowym rodzicem”:
-poczekać minimum do 2 roku życia z udostępnieniem dziecku tabletu lub smartfona,
-być obecnym podczas tej zabawy, rozmawiać o niej,
– ograniczyć czas zabawy do 15 minut jednorazowo, 30 minut dziennie,
– zadbać o dobór treści,
– pamiętać, że korzystanie z urządzeń mobilnych przed snem dodatkowo pobudzi dziecko.
Wiele aplikacji nie jest określane przez twórców, dla jakich dzieci zostały zaprojektowane. Większość, z których korzystają już roczne dzieci przeznaczona jest dla wieku powyżej czerech lat.
Jak zatem ostrzegać/ informować rodziców? Kampanie i filmy, pokazujące problem wciąż powstają. Czy jesteśmy w stanie zatrzymać tę falę? Na zakończenie wspólnie z uczestnikami konferencji zastanawialiśmy się nad możliwymi rozwiązaniami, które mogłyby zmniejszyć istniejący problem- zbyt wczesnego udostępniania dzieciom urządzeń mobilnych oraz czasu spędzanego w ten sposób. Powstało kilka pomysłów, ale czekam na kolejne!
Jeżeli Ty masz dobry pomysł -jakie zmiany są potrzebne- jak możemy je wprowadzić w życie- zachęcam do kontaktu!
Literatura:
- Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. – Agnieszka Bąk, Fundacja Dzieci Niczyje 2015 (obecnie Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę)
- Rola rodziców i mediacji rodzicielskiej w korzystaniu z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-3 lat: postawy i praktyki rodziców estońskich. -Elyna Nevski, Andra Siibak, Instytut Studiów Społecznych, Uniwersytet Tartu, Tartu, Estonia 2016
- Pierwsza ekspozycja i używanie mobilnych urządzeń przez małe dzieci. -Hilda K. Kabali, Matilde M. Irigoyen, Rosemary Nunez-Davis, Jennifer G. Budacki, Sweta H. Mohanty, Kristin P. Leister, Robert L. Bonner Jr, Amerykańska Akademia Pediatrii 2014 r
